73. Οξυώτικα 14:

   Ο συνοικισμός της Μεγάλης Βρύσης Οξυάς!

      Το να πει κάποιος ότι κατάγεται από την Οξυά Καρδίτσας, για όσους γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα δεν σημαίνει σχεδόν τίποτε, αν δεν προσθέσει δίπλα και έναν τοπικό προσδιορισμό που αφορά το συνοικισμό του ή, έστω, την ενοριακή του περιοχή (Κέντρο, Αγία Τριάδα ή Μοναστήρι και Παλαιοχώρι). Ο συνοικισμός, όπου η πατρική μου κατοικία, είναι η Μεγάλη Βρύση και βρίσκεται στο πιο απόμακρο μέρος  της Αγίας Τριάδας. Είναι ο πιο γραφικός συνοικισμός της Οξυάς, περιτριγυρισμένος από έλατα, καστανιές (το Ζάβατο), πυκνή βλάστηση και φτερωμένες πλαγιές, έχοντας ως φόντο, προς το νοτιά, ένα από τα καλύτερα θεωρεία της Ελλάδας, τη χιλιοτραγουδισμένη Καράβα (υψόμ.2.184 μ.)! Το τοπίο της Μεγάλης Βρύσης είναι βατό παντού, αρκετά ομαλό και ολοπράσινο. Το υψόμετρο του συνοικισμού σε κάποια σημεία του φτάνει ακόμα και  τα 1.100 μέτρα.

                                             Η Ιστορία του συνοικισμού

     Στα χρόνια της ίδρυσης του νεοελληνικού κράτους - από το 1821 και εντεύθεν - οι κάτοικοι της Οξυάς ήταν συγκεντρωμένοι σε δυο περιοχές: στο σημερινό κεντρικό χωριό - οι περισσότεροι - και στο επίσης σημερινό Παλαιοχώρι (τότε Αϊλίτσι). Μετά, όμως, την απελευθέρωση και την αλλαγή των συνθηκών ζωής - όταν οι κάτοικοι σταμάτησαν να ασχολούνται με την υφαντουργία και τη βυρσοδεψία -  άρχισαν να δημιουργούνται οι συνοικισμοί, σε διάφορα σημεία του χωριού. Ο λόγος ήταν προφανής. Έφευγαν από το κεντρικό χωριό προς την περιφέρεια, προκειμένου να βρουν κατάλληλους τόπους για την κτηνοτροφία και τη δημιουργία καλλιεργήσιμων εκτάσεων, που θα τους εξασφάλιζαν τους αναγκαίους πόρους για την επιβίωσή τους. Τα χωράφια, που βλέπουμε σήμερα, στη Μεγάλη Βρύση και τους άλλους συνοικισμούς, τότε δεν υπήρχαν. Ανοίχτηκαν μετέπειτα, ή με την εκχέρσωση ομαλών εκτάσεων ή με το κάψιμο σημείων του δάσους.

                                  Οι πρώτοι κάτοικοι της Μεγάλης Βρύσης 

      Μπορεί ο συνοικισμός της Μεγάλης Βρύσης σήμερα να περιλαμβάνει στους κόλπους του και μικρότερους οικισμούς  ( όπως: Καρυά, Γουρνόλακκα, Συκαμνάκια κ.ά.), η ονομασία του, ωστόσο, δόθηκε από τον ομώνυμο κεντρικό του οικισμό, ο οποίος ονομάστηκε έτσι από το κεφαλόβρυσο που βρίσκεται στο επάνω μέρος του, το νερό του οποίου χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα για την άρδευση των κήπων και των πολύ λίγων πλέον καλλιεργήσιμων χωραφιών. 

                                                            

      Οι πρώτοι κάτοικοι της Μεγάλης Βρύσης ήταν αυτοί, που κατοίκησαν γύρω από την υπάρχουσα και σήμερα βρύση του κεντρικού της οικισμού, με το επώνυμο "Πάττας". Η βρύση αυτή - όπως και το προαναφερθέν κεφαλόβρυσο - ήταν ο βασικός λόγος της δημιουργίας αυτού του οικισμού. Συγκεκριμένα, από τα έξι αδέρφια - τα αγόρια, εννοώ εδώ - των "Πατταίων", που κατοικούσαν ως τότε στο κεντρικό χωριό, ο ένας (ο Θεόδωρος) παρέμεινε στο κέντρο του χωριού και οι άλλοι πέντε έφυγαν στην περιφέρεια ή εκτός χωριού: οι Σωτήρης και Βασίλης πήγαν στο συνοικισμό των Πλατανίων, ο Γιώργος σε ένα μέρος κοντά στο Παλαιοχώρι, ο Θωμάς έφυγε στον Παλαμά Καρδίτσας και ο τελευταίος, ο Στέφανος, εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στη Μεγάλη Βρύση, το 1905! Ο Στέφανος - και παππούς μου - πέθανε πολύ νέος, στα 43 του, το 1917, από επιδημία, αφήνοντας πίσω του έξι ορφανά παιδιά, όλα κάτω των 16 ετών. Παρά τις δυσκολίες, η γιαγιά Ευαγγελή κατάφερε να τα μεγαλώσει και να τα αποκαταστήσει. Πέθανε το 1936. Τα τρία κορίτσια της παντρεύτηκαν εκτός του συνοικισμού και στη Μεγάλη Βρύση έμειναν τα τρία αγόρια, τα εξής, κατά σειρά ηλικίας: Κώστας, Παντελής και Ηλίας. Ο τελευταίος, ο Ηλίας, ήταν ο πατέρας μου, ο οποίος απεβίωσε και τελευταίος όλων, τον Ιούνιο του 2005. Και οι τρεις αδερφοί άφησαν πίσω τους, στη Μεγάλη Βρύση, πολλά παιδιά και εγγόνια. Τα χωράφια, που υπάρχουν σήμερα στη Μεγάλη Βρύση, σχεδόν όλα ανοίχτηκαν από τα παραπάνω τρία αδέρφια, γύρω από τη βρύση του οικισμού, όπου και οι κατοικίες των οικογενειών τους. Κάποια χωράφια τους, βέβαια, είχαν ανοιχτεί και σε άλλες περιοχές εκτός του οικισμού τους. Αρχικά, τα χωράφια ήταν σε κοινή χρήση όλων, αλλά, καθώς τα παιδιά τους μεγάλωναν, κάποια στιγμή πήραν την απόφαση να τα μοιραστούν μεταξύ τους. Κάθισαν, λοιπόν, κάτω οι τρεις τους και συμφώνησαν  στα εξής:

1. Χώρισαν τα χωράφια σε τρία "μεράδια" και με κλήρο είδαν ποιο ανήκει σε ποιον.

2. Η βρύση - ανεξάρτητα σε τίνος το μερίδιο θα τύχει (έτυχε στου Κώστα,τελικά) - συμφώνησαν να είναι κοινή για όλους, τόσο για τις τότε οικογένειές τους όσο και για τις μελλοντικές που επρόκειτο να δημιουργηθούν στον οικισμό. Ειδική αναφορά έγινε και για τη συντήρηση και υγιεινή της βρύσης που θα πρέπει να ανήκει στη φροντίδα όλων, με αλληλοκατανόηση και καλή προαίρεση.

3. Για την ύδρευση των οικογενειών τους, υπήρχε - και υπάρχει ακόμα σήμερα - ένας δρόμος 30 μ. περίπου από την ξύλινη εξώπορτα στο φράχτη των χωραφιών μέχρι τη βρύση, δρόμος που θα πρέπει - είπαν - να είναι πάντα ανοιχτός για όλους τους κατοίκους του οικισμού.

4. Για τους δρόμους, που οδηγούσαν στα χωράφια τους, συμφώνησαν να είναι πάντα ανοιχτοί, έτσι ώστε ο καθένας να μπορεί να παίρνει νερό από τη βρύση και να πηγαίνει στα κτήματά του. Από τους ίδιους αυτούς δρόμους, είπαν, θα μπορούν να περνούν και τα υποζύγιά τους, είτε για να καλλιεργούν τα χωράφια τους είτε για να μεταφέρουν τα γεννήματά τους και άλλα υλικά που τους ήταν απαραίτητα.

5. Το πότισμα των χωραφιών θα γίνεται με τη σειρά - με προτεραιότητα στους κήπους - από το νερό του κεφαλόβρυσου, όπως είδαμε, που βρίσκεται 800 περίπου μέτρα πάνω από το συνοικισμό. Από το ίδιο αυτό νερό, εννοείται, πότιζαν - και ποτίζουν - τα χωράφια τους και άλλες οικογένειες  που διέμεναν ή διαμένουν  στον ευρύτερο συνοικισμό της Μεγάλης Βρύσης. Ήταν οι οικογένειες με τα επώνυμα "Μπλέτσας", "Κούτσικος", "Γκαραβέλας" - περίπου δέκα στον αριθμό. 

6. Από την πηγή του νερού - στο προαναφερθέν κεφαλόβρυσο,στη Μεγάλη Βρύση - είχαν ανοίξει έναν υδραύλακα που οδηγούσε σε όλα τα κτήματα των τριών αδερφών. Ο υδραύλακας αυτός , που περνάει μέχρι σήμερα και στις άκρες κάποιων σημείων, όπου εφάπτονται τα χωράφια των δύο εξ αυτών (Κώστα και Ηλία), και όπου αλλού ενδιάμεσα - προκειμένου να φτάσει σε όλα τα κτήματά τους - συμφώνησαν να είναι πάντα ανοιχτός για όλους! 

7. Το νερό της βρύσης συνήθως δεν χρησιμοποιούνταν για άρδευση των χωραφιών.  Ωστόσο, και να χρησιμοποιούσε κάποιος το νερό της για άρδευση, κανείς δεν θα έφερνε αντίρρηση. Η καλή προαίρεση και η αλληλοκατανόηση λειτουργούσαν πάντα στον οικισμό - εκτός και αν υπάρξει γι' αυτό το θέμα σήμερα άλλη ρύθμιση. Είχαν ανοίξει ένα αυλάκι απορροής των υδάτων της βρύσης  έξω από τα κτήματα - το οποίο αυλάκι υπάρχει και λειτουργεί μέχρι σήμερα.

8. Τέλος, έδωσαν τα χέρια και συμφώνησαν ότι κανείς δεν θα μπορεί στο μέλλον να παραβιάσει τη συμφωνία που συνήψαν  τα τρία αδέρφια μεταξύ τους, μία συμφωνία που θα περνά από γενιά σε γενιά και θα γίνεται σεβαστή από όλους, τόσο τους ίδιους όσο και τους μετέπειτα που θα ακολουθήσουν!

                                        112 χρόνια από τότε!

      Έχουν περάσει 112 χρόνια από συστάσεως του συνοικισμού της Μεγάλης Βρύσης και κανείς, μέχρι πριν από λίγα χρόνια, δεν διανοήθηκε να παραβιάσει την παραπάνω συμφωνία των τριών αδερφών και τους κανόνες της - που ως άγραφοι νόμοι είχαν και έχουν πάντοτε την ισχύ των γραπτών νόμων του κράτους μας. Και, όμως, πριν από λίγα χρόνια, συνέβη και αυτό που κανείς μέχρι τότε δεν είχε καν φανταστεί ότι θα μπορούσε να συμβεί: Βρέθηκε το πρόσωπο που θα "έσπαγε" τη συμφωνία εκείνη των προγόνων μας και θα παραβίαζε τους κανόνες της και, ουσιαστικά, τους νόμους του κράτους! Με ποιον τρόπο έγινε αυτό, θα το δούμε σε επόμενη δημοσίευση. Πρώτα θα ήθελα να διαπιστώσω αν, πράγματι, συνέβησαν πρόσφατα, όπως πληροφορούμαι, και κάποιες άλλες παράνομες και προκλητικές ενέργειες από το ίδιο πρόσωπο - και όσους άλλους συμμετέχουν σ' αυτό το ανοσιούργημα. Περιττό να πω ότι εξαιτίας των απαράδεκτων αυτών γεγονότων  ανατράπηκε άρδην η αρμονική συμβίωση των ανθρώπων του οικισμού, που συμβίωναν ειρηνικά μεταξύ τους εδώ και 112 χρόνια! Η ανατροπή, βέβαια, αυτή λαμβάνει πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις όταν συμβαίνει μεταξύ στενών συγγενικών προσώπων και απογόνων τριών αδερφών που έκαναν την παραπάνω προφορική συμφωνία - εν είδει συμβολαίου γενεών!

Πηγές: 1.  Οι διηγήσεις των παραπάνω τριών αδερφών - πατέρα μου και θείων - που ο ίδιος είχα ακούσει, όταν ακόμα                                αυτοί ήταν εν ζωή. Τα ίδια ακριβώς άκουσα κατά καιρούς και από τις τρεις αδερφές τους και θείες μου.
            2.  Τα στοιχεία, που ο ίδιος είχα συλλέξει πριν από αρκετά χρόνια, για τη συγγραφή του βιβλίου μου για την Ιστορία                         και την Παράδοση του χωριού της Οξυάς.

     ( Ουσιαστικά, με τη δημοσίευση αυτή, ανοίγει ένας φάκελος για το συνοικισμό της Μεγάλης Βρύσης. Στις επόμενες δημοσιεύσεις - κάτω ακριβώς από την τωρινή - θα αναφέρονται  αναλυτικά: χρονολογίες, πρόσωπα που έλαβαν - ή λαμβάνουν - μέρος σε γεγονότα και πράξεις που συντελέστηκαν ή συντελούνται και ό,τι άλλο έχει σχέση με την προαναφερόμενη υπόθεση.)