30. Οξυώτικα 6 - Πολιτιστικά: Παρουσίαση δύο βιβλίων του Γιάννη Γκέκα!
      
    Τον περασμένο χρόνο (2014) κυκλοφόρησε το βιβλίο του Οξυώτη συναδέλφου Γιάννη Γκέκα,το
οποίο φέρει τον τίτλο:"Η Οξυά Καρδίτσας - Προσέγγιση στην Ιστορία της". Πρόκειται για ένα αρ
κετά μεγάλο βιβλίο-και προσεγμένη έκδοση - 477 σελίδων και διαστάσεων 24Χ17 εκ.,όπου  καταγρά
φεται η Ιστορία του χωριού της Οξυάς.Είναι το δεύτερο βιβλίο του Γιάννη και με την ευκαιρία θα ήθελα να τον συγχαρώ θερμά και για τα δύο.Το πρώτο,με τον τίτλο:"Τα σχολεία μας",που εκδόθηκε
το 2010,ήταν μία αξιόλογη προσπάθεια του συγχωριανού συναδέλφου,ως Προϊσταμένου τότε του Γ' Γραφείου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης,μέσα από τις σελίδες του οποίου προσέφερε προς το κοινό μία υπεύθυνη παρουσίαση όλων των σχολείων της περιοχής μας,με αρκετά ενδιαφέροντα στοιχεία από την περίοδο της λειτουργίας τους,αλλά και το μετέπειτα ρόλο τους,όταν-και όσα εξ αυτών-
έκλεισαν για πάντα τις πόρτες τους! Το πρώτο αυτό βιβλίο του Γιάννη εκδόθηκε από το Δήμο Μουζα
κίου,ενώ το δεύτερο,τοπικού-και όχι μόνο-ιστορικού ενδιαφέροντος,είναι αυτοέκδοση και πωλείται
στην τιμή των 20€.Γνωρίζοντας ο ίδιος για τους κόπους χρόνων - και φυσικά τα έξοδα - που  απαιτού
νται για τη συγγραφή και εκτύπωση ενός βιβλίου-μάλιστα δετού,με χαρτί πολύ καλής ποιότητας και έγχρωμες φωτογραφίες-ας μου επιτραπεί να εκφράσω την παράκλησή μου προς τους συγχωριανούς-αλλά και το φιλαναγνωστικό,γενικά,κοινό-να προμηθευτούν το βιβλίο του Γιάννη.Αξίζει,άλλωστε,να στηρίζεται κάθε φιλότιμη προσπάθεια που καταβάλλεται από οποιονδήποτε συγχωριανό μας,για μελέτες που η θεματική τους αφορά πρωτίστως τη γενέτειρά μας.Λαμβάνοντας ακόμα υπόψη ότι κάθε νέα έκδοση αποτελεί και ένα πολιτιστικό γεγονός,αυτό θα ήταν μία επιβράβευση επιλογών και πολύμοχθων προσπαθειών  αλλά και ένα επιπλέον κίνητρο, ώστε να αποτολμήσουν και άλλοι  συγχω  ριανοί,από τις νεότερες ή και τις επόμενες γενεές,παρόμοιες προσπάθειες.Ο Γιάννης διαμένει στην Καρδίτσα και εύκολα μπορεί κανείς να βρει το τηλέφωνό του.

                                          Δομή και περιεχόμενο του δεύτερου βιβλίου
      Από άποψη δομής,το ιστορικού περιεχομένου βιβλίο του Γιάννη χωρίζεται σε δύο μέρη.Το πρώτο μέρος αποτελείται από 4 κεφάλαια και το δεύτερο μέρος από 10 κεφάλαια.
      Από άποψη περιεχομένου,το πρώτο μέρος αναφέρεται σε γενικά στοιχεία του χωριού της Οξυάς
(θέση,μορφολογία,βουνά,τοπωνύμια,επώνυμα Οξυωτών και ετυμολογία αυτών κ.ά.),αλλά και σε ένα
πλήθος πληροφοριών που έχουν σχέση  με την οικογενειακή, κοινωνική και οικονομική ζωή, τη μετα
νάστευση,τη διοικητική διάρθρωση,τους προέδρους της Κοινότητας-και τους γραμματείς-τα επαγγέλ ματα των Οξυωτών και τους τόπους δραστηριοποίησής τους,την πνευματική και πολιτιστική κίνηση,
τους συλλόγους του χωριού και άλλα.Επιπλέον,στα συν του βιβλίου του Γιάννη θα μπορούσε κανείς
να προσθέσει αρκετά από τα βιογραφικά στοιχεία Οξυωτών (όπως π.χ.αξιωματικών,καλλιτεχνών κ.ά.),που περιέχει,και τα οποία βιογραφικά συνοδεύονται από φωτογραφίες τους.
      Το δεύτερο μέρος του βιβλίου αναφέρεται-κατά το ήμισυ περίπου των 260 σελίδων του-στην Ιστορία του χωριού της Οξυάς,την πορεία και  την προσφορά του στους εθνικούς  απελευθερωτικούς αγώνες της πατρίδας μας,από το 1821 και εντεύθεν.Ως πιο σημαντική προσφορά του Γιάννη εδώ θεωρώ ότι είναι κάποια ιστορικά έγγραφα και κυρίως η καταγραφή αφηγήσεων Οξυωτών που συμμετείχαν στους βαλκανικούς πολέμους,στη Μικρασιατική καταστροφή,στον πόλεμο του '40 και της Κορέας-ή συγγενικών τους προσώπων για όσους από αυτούς δεν είναι σήμερα στη ζωή.Επίσης, στο δεύτερο αυτό μέρος γίνεται εκτενής αναφορά στην εκπαίδευση,τα σχολεία και τους δασκάλους που κατά καιρούς υπηρέτησαν σ'αυτά,στα φυσικά μνημεία του χωριού (Καράβα,δάσοςΟξυάς,Κόκκι νο Στεφάνι,Σκαφίδα κ.ά.) και τεχνητά (βρύσες,νερόμυλοι,τοξωτά γεφύρια και καλντερίμια).Ακόμα και στις αθλητικές δραστηριότητες των Οξυωτών αναφέρεται ο Γιάννης,με ταυτόχρονη παράθεση φωτογραφιών από αθλητικούς αγώνες!Τέλος, στο δεύτερο μέρος του βιβλίου του  ο Γιάννης αναφέρε ται εκτενώς στη χριστιανική λατρεία,στα πανηγύρια, σε κάποιες σχετικές παραδόσεις  και στις εκκλη σίες του χωριού,τόσο τις υπάρχουσες σήμερα όσο και  εκείνες που υπήρχαν στο παρελθόν,εκκλησίες, δηλαδή,οι οποίες σήμερα είναι γνωστές μόνο από τα τοπωνύμιά τους.

                          Συμπεράσματα μέσα από μία συγκριτική ερευνητική διεργασία!
     Διαβάζοντας το βιβλίο του Γιάννη και έχοντας εντρυφήσει και ο ίδιος,παλαιότερα,στα θέματα της
Ιστορίας και της παράδοσης του χωριού της Οξυάς,σήμερα μπορώ να πω ότι έχω μία πιο ξεκάθαρη ει
κόνα πάνω σ'αυτά τα ζητήματα,με την έννοια ότι το βιβλίο του Γιάννη έρχεται να ενισχύσει,τόσο τα
συμπεράσματα των δικών μου ερευνών όσο και για να βοηθήσει για την  εξαγωγή ασφαλών συμπερα
σμάτων για θέματα που ακόμα δεν είχαν κλείσει εντελώς ερευνητικά.Ταυτόχρονα,θα μπορούσαμε να
πούμε ότι,με κάποια νέα στοιχεία που ο Γιάννης παρουσιάζει,υπάρχουν και θέματα που φαίνεται να
ξανανοίγουν, όπως π.χ. η παλαιότερη ονομασία του χωριού "Σιάμου".Τελικά, μάλλον τυπικά μόνο φαίνεται να συμβαίνει αυτό,καθώς η άποψή μου - όπως αυτή καταγράφεται στο βιβλίο μου - εμφανίζεται πολύ καλά θεμελιωμένη και  επικρατέστερη. Αλλά ας δούμε-μέσα από μία  συγκριτική ερευνητική διεργασία-τα συμπεράσματα,στα οποία μπορούμε να καταλήξουμε:

1.                                                  Η ίδρυση του χωριού
    Προκειμένου εγώ να γράψω το βιβλίο μου:"Ιστορία και παράδοση της Οξυάς Καρδίτσας και της περιοχής των Αγράφων",ξεκίνησα,ακολουθώντας τα βήματα της στοματικής ιστορικής παράδοσης της Οξυάς,σε συνδυασμό  με τη βιβλιογραφία του αγραφιώτικου χώρου,γενικά.Πρέπει να τονίσω, βέβαια,εδώ ότι τότε που ξεκίνησα τις πρώτες μου ερευνητικές απόπειρες,το 1985,στον ορίζοντα δεν υπήρχε τίποτε απολύτως!Σκοτάδι πυκνό σε όλα τα επίπεδα!Από την τοπική στοματική παράδοση πιάστηκα γερά για να καταλήξω,τελικά,στο ασφαλές συμπέρασμα ότι η ίδρυση του χωριού ανάγεται στην περίοδο μεταξύ 1393 και 1422 μ.Χ.και χοντρικά γύρω στο 1400 μ.Χ.Συνδυαστικά,όλα τα στοιχεία στοματικής παράδοσης και βιβλιογραφίας των Αγράφων αυτό μου έλεγαν:Οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού της Οξυάς - μία παρέα  ουσιαστικά κυνηγημένη από τους Τούρκους - εγκαταστάθηκαν αρχικά στη θέση "Σπίτια",η οποία βρίσκεται πολύ κοντά στην τοποθεσία "Παναγιά". Αυτή ήταν και  η πρώτη εκκλησία  που χτίστηκε ποτέ στο χωριό μας. Κατέληξα στην παραπάνω χρονική περίοδο, λαμβάνοντας υπόψη αρκετά στοιχεία αλλά κυρίως το γεγονός-όπως αυτό καταγράφεται στην Ιστορία-ότι το 1393 μ.Χ.ξεκίνησε η κατάληψη της Θεσσαλίας από τους Τούρκους και οριστικοποιήθηκε το 1422 μ.Χ.Και τώρα αποδεικνύεται ότι δεν έπεσα καθόλου έξω! Ας δούμε σε ποια δεδομένα - δικά μου και του Γιάννη - στηρίζω αυτή τη σαφέστατη πλέον θέση μου:Τα δικά μου γραπτά στοιχεία με το τότε όνομα του χωριού -Σιάμου και Αϊλιτσιού - έφταναν μέχρι το 1530 περίπου.Τα δεδομένα πλέον αυτά-μέσα από την έρευνα του Γιάννη-φτάνουν μέχρι το 1454.Αν τώρα σκεφτούμε ότι τα νέα δεδομένα του Γιάννη προέρχονται από ένα οθωμανικό
φορολογικό κατάστιχο-το ΜΜ10,σελ.238-το οποίο δείχνει ότι ήταν η πρώτη φορολογική καταγραφή για το χωριό  Σιάμου και Αϊλιτσιού, αυτό σημαίνει ότι  είχαμε να κάνουμε τότε με ένα  καινούριο  χωριό.Δεν χρειάστηκαν κάποια χρόνια-κάπου 30 ή 40,ας πούμε-για να γίνει το νέο αυτό χωριό και να έχει κάποιες καλλιέργειες και ζώα βάσει των οποίων υπολογιζόταν η φορολογία;Να,που βρεθήκαμε ακριβώς μέσα στα παραπάνω όρια που εγώ τοποθέτησα την ίδρυση του χωριού!Και μάλιστα πολύ πιο κοντά προς την πρώτη χρονολογία παρά τη δεύτερη!Απευθυνόμενος τώρα προς το Γιάννη,του λέω τα εξής:
- Αγαπητέ Γιάννη, στη σελίδα 227 γράφεις:"Δυστυχώς,δεν έχει εξακριβωθεί πότε ιδρύθηκε το χωριό
μας, αν και ο συγχωριανός μας συγγραφέας Γεώργιος Ηλ.Πάτας  πιθανολογεί την ίδρυσή του την χρονική περίοδο από το 1393 μέχρι το 1422, καίτοι την περίοδο 1393-1396 πραγματοποιήθηκε η εισβολή των Οθωμανών στη Δυτική Θεσσαλία"! Εγώ, Γιάννη, δεν πιθανολογούσα τότε. Ήμουν πολύ κοντά στη βεβαιότητα. Τώρα είμαι ταυτισμένος με τη βεβαιότητα και γι'αυτό σε ευχαριστώ. Βάζεις, όμως, εκεί, Γιάννη, ένα "καίτοι"που δηλώνει  αμφισβήτηση! Τώρα, πια, καταλαβαίνεις, φαντάζομαι, ότι αυτό δεν ισχύει, μετά και τα δικά σου γραπτά !
    Λες και κάτι άλλο, Γιάννη:".....Εμείς εκτιμούμε ότι ίσως η περιοχή κατοικήθηκε ήδη από τα πρώτα ρωμαϊκά χρόνια"! Αυτό, Γιάννη, πόθεν τεκμαίρεται; Το γράφεις πιο κάτω:"Απόδειξη προς τούτο  αποτε λούν....ελάχιστοι τάφοι, πιθανόν ρωμαϊκής περιόδου, που ήρθαν στο φως, σκεπασμένοι από θάμνους που αναπτύχθηκαν πάνω από αυτούς στην τοποθεσία "Παναγιά"του οικισμού Παλαιοχωρίου"! Δηλαδή,
Γιάννη, δεν θεωρείς αρκετά τα 600 χρόνια, που πέρασαν από τότε, για να φυτρώσουν θάμνοι πάνω από έναν τάφο; Και τα 30, Γιάννη, είναι αρκετά γι'αυτό, όχι τα 600! Αν θέλεις απόδειξη, κάνε μια βόλτα στο δάσος και θα ιδείς εξαφανισμένους όλους τους δρόμους που υπήρχαν μέχρι πρότινος! Έγιναν ήδη δάσος! Οι τάφοι αυτοί, Γιάννη, είναι από τους πρώτους κατοίκους στη θέση"Σπίτια"! Λίγο πιο κάτω θα εκπλαγείς περί τίνος πρόκειται εδώ! Αλλά στη συνέχεια, Γιάννη, εσύ πας ακόμα πιο μακριά και τοποθετείς τους Πύργους που βρίσκονται ψηλά στα"Διασελάκια"στον οικισμό των Πλατανίων στην εποχή των ....Πελασγών! Βάζεις βέβαια και ένα"ίσως"δίπλα! Μάλλον μικρά καταφύγια ήταν από την εποχή του Ιουστινιανού, όταν είχε ανακαινίσει την πόλη των Γόμφων και τα οχυρά των γύρω περιοχών της. Αυτή είναι η δική μου άποψη, μετά και από κάποιες συζητήσεις που είχα με αρχαιολόγους.

2.                                                 Το χωριό Κανάζοβι!
      Ειλικρινά, αγαπητέ Γιάννη, όταν διάβασα στο βιβλίο σου για το Κανάζοβι, αρχικά, με όσα είδα να
γράφεις-και να επανέρχεσαι-η πρώτη μου σκέψη ήταν αυτή:"Μα, τι χωριό-φάντασμα είναι αυτό που
εγώ δεν το βρήκα πουθενά"; Αναφέρεις, μάλιστα, και διάφορες πιθανές θέσεις του: Σκάλα, Αγία Παρα
σκευή, Γκορψιά, Διαλώνια και Παναγιά! Παρά το γεγονός ότι στο πρωτότυπο κατάστιχο δεν αναφέρε
ται το όνομα του Κανάζοβι, εντούτοις η φορολογία έγινε ουσιαστικά για τρία χωριά:Σαμ ή Ζαπάντι,
Αγιολίτς και Κανάζοβι.Το Κανάζοβι γράφτηκε από τον Τούρκο-ή Έλληνα-γραφέα επί τόπου και υπο
λογίστηκε σαν ξεχωριστό χωριό! Άρα, τι συμβαίνει εδώ;μπορεί να αναρωτηθεί ο καθένας! Όμως, Γιάν
νη, στη σελίδα 234 γράφεις ότι το Αγιολίτς ήταν εξαρτώμενο από το Κανάζοβι! Αν είχες λάβει υπόψη
την παράδοση ότι τρία ήταν τα σημεία όπου κατοίκησαν οι πρώτοι εκείνοι κάτοικοι στο χωριό μας,
κατά χρονολογική σειρά - ήτοι,θέση "Σπίτια", Αϊλίτσι (σημερινό Παλαιοχώρι) και Σιάμου (όπου το ση
μερινό χωριό) - αμέσως, δια της άτοπον απαγωγής, ας πούμε, εξάγεται το συμπέρασμα ότι το Κανάζοβι
ήταν ο οικισμός στη θέση "Σπίτια"! Άλλωστε,η στοματική παράδοση το λέει ξεκάθαρα: Από τη θέση
"Σπίτια"έφυγαν αρκετοί - προφανώς γιατί πλήθυναν και δεν χωρούσαν πλέον εκεί - και απλώθηκαν στο απέναντι μέρος,που ήταν πιο επίπεδο, όπου τη σημερινό Παλαιοχώρι! Στο Κανάζοβι, μάλιστα,φαίνεται να παρέμειναν οι λιγότεροι και γεροντότεροι, πράγμα που συμφωνεί με το νόμο της ζωής που θέλει τους νεότερους να ρισκάρουν και να αναζητούν μία καλύτερη τύχη στην.....ξενιτιά! Σκέψου τώρα και εκείνους που αργότερα έφυγαν για το καινούριο χωριό - πιο ψηλά - όπου το σημερινό Κέντρο του χωριού! Ε, για την εποχή εκείνη ήταν σαν να πήγαν σήμερα.....στην Αυστραλία!
       Έτσι έχουν τα πράγματα, αγαπητέ Γιάννη! Και σ'αυτό το σημείο, επίτρεψέ μου να σου πω κάτι μεταξύ σοβαρού και αστείου: Ξέρεις πού και γιατί μπερδεύτηκες εδώ; Γιατί άφησες στην άκρη τη στοματική ιστορική παράδοση του τόπου μας! Τίποτε δεν πετάμε, Γιάννη! Όλα είναι χρήσιμα. Αρκεί να  αξιοποιήσουμε, όμως, σωστά την παράδοση και να μη μας παραπλανούν τα πρόσθετα στοιχεία που περιέχει και οι  σκοπιμότητες, οι οποίες σήμερα κυρίως ανθούν! Οι άνθρωποι παραλαμβάνουν  από τους  προηγούμενους γεγονότα και διηγήσεις και έτσι στη συνέχεια  αποτελούν και οι ίδιοι ζωντανή Ιστορία! Αλλά για το θέμα αυτό, πρόκειται να γράψω προσεχώς ένα άρθρο, σ'αυτόν τον ιστότοπο, όπου θα........ καταχεριάζω αυτή τη σχολή - ναι, σχολή, όχι ανθρώπους - που βάλθηκε να απαξιώσει πλήρως τη στοματική παράδοση ενός τόπου, λαμβάνοντας υπόψη μόνο γραπτά στοιχεία! Πού να τα βρουν τα στοιχεία, για κάθε περίπτωση, όταν αυτά δεν υπάρχουν; Έτσι, έχουν την ευχέρεια κάποιοι απ'αυτούς να λένε ψέματα με.....επιστημονικό τρόπο! Είναι και αυτοί ένα παράρτημα εκείνων των κύκλων που έχουν κάνει  το ψέμα επιστήμη και την επιστήμη  προσαρμοσμένη στα μέτρα τους! Η έρευνα, Γιάννη, πριν από οτιδήποτε άλλο, χρειάζεται συνείδηση και ήθος και εσύ αυτά τα διαθέτεις!

3.                                           Η παλιά ονομασία του χωριού!
      Η παλιά ονομασία του χωριού ήταν Σιάμος ή Σιάμου ή Σάμη και αργότερα Σιάμ-Κιόλι (βλ.ομιλία
μου στο Αρματολιάτικο-στην υπ'αριθ.29 θεματική ενότητα,προς το τέλος της-σ'αυτόν εδώ τον ιστότο
πο).
      Η δική μου άποψη είναι σαφέστατη ότι πρόκειται για ονομασία ελληνικής προέλευσης (σελ.149
του βιβλίου μου),ενώ η άποψη του Γιάννη δεν είναι απόλυτα ξεκαθαρισμένη αν πρόκειται για ελληνι
κής ή άλλης προέλευσης (σελ.225-226).Προσέξτε:Ό,τι βλέπω,γράφω!Αλλά καλύτερα ας τα δούμε κά
πως πιο αναλυτικά στη συνέχεια:
α. Η δική μου άποψη:
       Αναζητώντας, μέσα από τις διάφορες πιθανές εκδοχές,την προέλευση της ονομασίας"Σιάμου",μό νο μία πληροφορία κράτησα ως πιο πειστική.Ήταν η πληροφορία ότι  τους Σαρακατσαναίους στην Ή
πειρο παλαιότερα τους ονόμαζαν"Σιαμουρέληδες",επειδή ανέβαιναν τα καλοκαίρια  στα ψηλώματα.
Καθοριστική θεώρησε την πληροφορία αυτή και ο αείμνηστος Μουζακιώτης φιλόλογος-ερευνητής Δημήτρης Αγραφιώτης."Αν η πληροφορία σου είναι σωστή,αυτό αποτελεί μία ισχυρή βάση για περαι τέρω έρευνες",μου είπε,όταν τον επισκέφτηκα τότε στην Αγιά, όπου υπηρετούσε ως καθηγητής.Με οδηγό την εγκυρότατη αυτή πληροφορία,κατέληξα στη συνέχεια στο συμπέρασμα ότι η ονομασία "Σιάμου"προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα από τη ρίζα "σάμους"που σημαίνει - σήμαινε τότε δηλα δή που χρησιμοποιούνταν-"ύψος". Αργότερα,την άποψή μου αυτή  ήρθε να ισχυροποιήσει-και μάλλον να σφραγίσει-μία τηλεοπτική εκπομπή (ΕΤ1,2.10.2010)που αναφερόταν στο νησί της Σάμου. Η ονομασία"Σάμος",έλεγε ο συντάκτης της εκπομπής,προέρχεται από τη ρίζα"σάμα",με την οποία χαρακτήριζαν τα ψηλά της βουνά!Δηλαδή,οι ονομασίες"Σιάμου" και "Σάμος"προέρχονται από την ίδια ρίζα που έχει σχέση με το ύψος των βουνών-όπως υποστήριζα κι εγώ στην άποψή μου!Αλλά για το θέμα αυτό ακολουθεί πιο κάτω - σ'αυτή τη θεματική ενότητα 30 - ένα άρθρο μου  που δημοσίευσα το 2012.Τίτλος του:"Σιάμου όπως Σάμος"!
β. Η άποψη του Γιάννη:
      Ο Γιάννης,στη σελίδα 225 του βιβλίου του,γράφει:"Κατά μία εκδοχή την προϋπάρχουσα ονομασία
την πήρε από το όνομα ενός οικιστού πλούσιου και ισχυρού φύλαρχου των Βλάχων,το Σιάμο".Στην επό
μενη,επίσης,σελίδα 226,ο Γιάννης αναφέρει ένα απόσπασμα από άρθρο του Χρ.Καλοκαιρινού,ο οποί
ος,στις 19.3.1928,έγραφε για το χωριό Σιάμ: "Το χωρίον είναι γνωστόν από του 15ου αιώνος μ.Χ. οικι
στού όντος του ανδρείου και πλουσίου Σιάμου".
      Το ερώτημα,που αμέσως μπαίνει εδώ,είναι το εξής: Τότε που εκείνη η κυνηγημένη παρέα κατέφυ
γε στη θέση "Σπίτια",είχε βρει στις τρεις προαναφερθείσες θέσεις κατοικημένες περιοχές; Για τα "Σπί
τια"και το "Αϊλίτσι" δεν τίθεται θέμα.Αποκλείεται να υπήρχαν ή να προϋπήρξαν κάτοικοι εκεί.Αλλά και για το επάνω χωριό θεωρώ απίθανο να προϋπήρξαν ποτέ κάτοικοι.Αποκλείεται,επίσης,να υπήρχε
μαζί με την παρέα εκείνη κάποιος πλούσιος. Οι πλούσιοι τότε χαρακτηρίζονταν  ως πλούσιοι γιατί  εί
χαν κτήματα και όχι χρυσάφι!Το εμπόριο αναπτύχθηκε πολύ αργότερα σ'αυτό το μέρος.Η πληροφορί
α του Καλοκαιρινού εδώ μιλάει για οικιστή  και όχι για κτηματία,κάτι που προσωπικά θεωρώ ότι δεν ισχύει σε καμία των περιπτώσεων. Επομένως,κατά την εκτίμησή μου,πρέπει να υποθέσουμε ότι κάτι άλλο συμβαίνει.Μπορούμε να δεχτούμε ότι ο Χρ.Καλοκαιρινός,το 1928,είχε κάνει έρευνα για την ονομασία του χωριού Σιάμ;Λίγο απίθανο κι αυτό!Ξέρετε,όμως,τότε-αλλά και αργότερα-τι συνέβαινε; Όταν κάποιοι δεν γνώριζαν ακριβώς την προέλευση της ονομασίας ενός τόπου ή χωριού, κατέφευγαν συνήθως στο όνομα  ενός οικιστή, κτηματία  ή κτηνοτρό φου και έτσι ξεμπέρδευαν γρήγορα!Κάπως έτσι νομίζω ότι συμβαίνει και στην περίπτωσή μας! Αν, βέβαια,προκύψουν  και άλλα στοιχεία ενισχυ τικά αυτής της άποψης του Καλοκαιρινού,που είχε δημοσιευθεί τότε στη "Θεσσαλική Φωνή" της Καρδίτσας,δεν έχω κανένα λόγο να μην το αποδεχτώ.
γ. Η ονομασία Αϊλίτσι:
     Όσοι από τη θέση"Σπίτια"(Κανάζοβι) έφυγαν,όπως είπαμε,και εγκαταστάθηκαν απέναντι σε ένα
πιο επίπεδο και καλλιεργήσιμο έδαφος-όπου και το σημερινό Παλαιοχώρι- εκεί έκτισαν και την εκκλησία του Αη-Λιά. Από το όνομα του αγίου τους ονόμασαν και τον οικισμό τους Αϊλίτσι, μία ονομασία η οποία στο προαναφερόμενο φορολογικό κατάστιχο αναγράφεται ως Αγιολίτς (Αyolits).
  Όσο για τη λέξη"Κανάζοβι"προσωπικά δεν έχω ασχοληθεί.Το φορολογικό κατάστιχο ΜΜ10 ήρθε αργότερα στο φως. Η πρώτη δημοσίευσή του,πάντως,νομίζω ότι έγινε - και ελπίζω να μην κάνω λάθος ως προς το ποιος προηγήθηκε - από το Γιώργο Καραβίδα, στην τοπική εφημερίδα "Το χωριό μας - Η ΟΞΥΑ", στο φύλλο 10. Το είχε προμηθευτεί -έγραφε τότε- από το Λαογραφικό Μουσείο της Καρδίτσας. Με την ετυμολογία της λέξης (Κανάζοβι),ασχολήθηκε μόνο ο Γιάννης.Τα σχετικά στοιχεία υπάρχουν στη σελίδα 230 του βιβλίου του.

δ. Ονόματα πληροφοριοδοτών για το βιβλίο μου:
      Έστω και αργά,η επανόρθωση μιας παράλειψης έχει την αξία της!
      Με την ευκαιρία αυτής της δημοσίευσης,τώρα μου δίνεται η δυνατότητα να αναφέρω τα ονόματα
κάποιων συγχωριανών Οξυωτών,που μου έδωσαν πληροφορίες, όταν πριν από αρκετά ήδη χρόνια συ
νέλεξα το υλικό  του προαναφερθέντος βιβλίου μου. Οι πληροφορίες τους εκείνες τότε, είτε αναφέρο
νταν στην Ιστορία του χωριού είτε στη λαογραφική παράδοση,αποτέλεσαν πολύτιμο υλικό για μένα
για τη συγγραφή του βιβλίου μου.Θεωρώντας,όντως,παράλειψή μου τότε τη μη παράθεση των ονομά
των των πληροφοριοδοτών μου,έρχομαι τώρα να συμπληρώσω εκείνο το κενό.Τα ονόματά τους ήταν
τα εξής-με αλφαβητική σειρά:
 1. Βαϊάκης Ιωάννης του Αθανασίου
 2. Βασιλός Κων/νος του Σωτηρίου
 3. Βασιλός Νικόλαος του Σωτηρίου
 4. Βασιλός Πέτρος του Γεωργίου
 5. Βούζας Γεώργιος του Κων/νου
 6. Βούζας Κων/νος του Ηλία
 7. Ευαγγελάκης Χρυσόστομος του Στυλιανού
 8.Ζαχαρός Λάμπρος του Χρήστου
 9. Κούτσικος Κων/νος του Αποστόλου
10.Κωνταντάκης Ιωάννης του Δημητρίου
11.Κωνσταντάκης Νικόλαος του Δημητρίου
12.Πάττας Ηλίας του Στεφάνου
13.Πάττας Κων/νος του Στεφάνου
14.Πάττας Παντελής του Στεφάνου
15.Πάττα Βιργινία,σύζ. Παντελή
16.Πάττα Κρυσταλλινή,σύζ. Ηλία
17.Ράπτης Αθανάσιος του Δημητρίου
18.Τόλιας Κων/νος του Χρήστου (ιερέας)

      Ευχαριστώ όλους τους παραπάνω,είτε είναι εν ζωή είτε όχι.Αν έτυχε κάποιον να ξεχάσω,ας με συγχωρήσει,αλλά ο κατάλογος θα παραμείνει ανοιχτός και για οποιαδήποτε συμπλήρωσή του.
      Ιδιαίτερα,ωστόσο,θα ήθελα να ευχαριστήσω το Γιώργο Βούζα!Μου έδωσε τις περισσότερες πλη
ροφορίες για την Ιστορία του χωριού,οι οποίες πληροφορίες αποδείχτηκαν σωστές και καθοριστικές
για την εξαγωγή συμπερασμάτων και για τη συγγραφή του βιβλίου μου.Ας μου επιτραπεί εδώ να πω
και κάτι ακόμα για το Γιώργο - που αποτελεί προσωπική μου διαπίστωση:Αν ο Γιώργος είχε  σπουδά
σει,θα είχε γίνει καλύτερος από όλους μας!

   
                                                                                                 

                                             
                                                                           "ΝΕΟΣ ΑΓΩΝ" 27.4.2012

                                                                      Σιάμου όπως Σάμος!

                                                                                                                  Του Πάττα Γεωργίου

       Ο δικαιοκρίτης χρόνος μπορεί κάποτε να κυλά αργά, αλλά, όταν έρθει, βάζει οριστικά τη σφραγίδα του. Όταν, πριν από 17 περίπου χρόνια, έγραφα το πρώτο μου βιβλίο, που αναφέρεται στη γενέτειρά μου, την Οξυά, και στην περιοχή των Αγράφων γενικότερα, βγήκαν τότε ορισμένοι –“αυθεντίες” του είδους – και προσπάθησαν, όχι μόνο να αμφισβητήσουν, αλλά ουσιαστικά να ακυρώσουν την εγκυρότητα κάποιων συμπερασμάτων μου, όπως, για παράδειγμα, την προέλευση της προηγούμενης ονομασίας του χωριού Σάμη ή Σιάμου. Προέρχεται, έγραφα, από τη ρίζα «σάμους» που, πολύ παλαιότερα, σήμαινε «ύψος». Και, φυσικά, είχα τους λόγους μου τότε να το υποστηρίζω αυτό – οι λόγοι αναλύονται περισσότερο, τόσο στο βιβλίο μου όσο και στο site : www.myoxya.gr – μετά από έρευνες δύο περίπου χρόνων πάνω στο θέμα.
      Την άποψή μου, για την προέλευση της ονομασίας «Σιάμου», ήρθε να δικαιώσει πριν από λίγο καιρό μία τηλεοπτική εκπομπή της ΕΤ1 και να κλείσει οριστικά το θέμα. Συγκεκριμένα, στις 2 Οκτωβρίου 2010 και στο λαογραφικού-ιστορικού περιεχομένου ντοκιμαντέρ "Σάμος η πατρίδα μου" που αναφερόταν ασφαλώς στο νησί της Σάμου, έγινε λόγος και για την  προέλευση της ονομασίας του. Προήλθε, ανέφερε ο συντάκτης των κειμένων της εκπομπής, από την αρχαία ρίζα «σάμα», με την οποία χαρακτήριζαν τα ψηλά της βουνά. Προφανώς, η ρίζα «σάμα» είναι προγενέστερη αυτής που εγώ αναφέρω στο βιβλίο μου. Δηλαδή, οι ονομασίες «Σάμος» και Σιάμου» προέρχονται από την ίδια ρίζα; Ακριβώς! Ήταν κάτι που φύλαγα πολύ καλά τότε στο πίσω μέρος του μυαλού μου, αλλά δεν είχα ακόμα τα στοιχεία για να το βγάλω προς τα έξω με βεβαιότητα. Σκεφτόμουν πάντα – και μάλλον το άφηνα χωρίς να το διερευνώ – αν η Σάμος έχει ψηλά βουνά. Και πράγματι, όπως διαπιστώνεται και από το ντοκιμαντέρ, η Σάμος διαθέτει τα ψηλότερα βουνά μεταξύ όλων των νησιών μας. Σήμερα, επομένως, μπορούμε να πούμε με σχετική βεβαιότητα : Σιάμου όπως Σάμος!
        Θυμίζω εδώ ότι η ονομασία «Σιάμου» δόθηκε στο δεύτερο χωριό, που ιδρύθηκε πιο ψηλά από τον πρωτοϊδρυθέντα οικισμό «Αϊλίτσι»  - εκεί γύρω στα 1400 μ.Χ. – και στο σημείο ακριβώς όπου τώρα βρίσκεται το σημερινό κεντρικό χωριό της Οξυάς. Το δεύτερο εκείνο χωριό βρισκόταν πιο ψηλά, όχι μόνο σε σχέση με τους συντοπίτες Αϊλιτσιώτες, αλλά ψηλότερα και σε σχέση με όλα τα γύρω χωριά πριν γείρουμε πίσω προς την περιοχή της Αργιθέας. Το γιώτα - που δεν έχει η Σάμος – προστέθηκε, ως φαίνεται, με τον καιρό στην ονομασία «Σιάμου», σύμφωνα με το φθογγολογικό φαινόμενο της ουράνωσης, κάτι που συνηθιζόταν παλαιότερα στην αγραφιώτικη προφορά. Έτσι το «Σάμου» έγινε «Σιάμου», όπως το στάρι λεγόταν «στιάρι», το τζάκι «τζιάκι» κ.ο.κ.
       Τέλος, ένα σχόλιο ακόμα δεν θα ήταν εκτός τόπου και χρόνου. Θα ήταν μάλλον λίαν επίκαιρο. Από τις δηλώσεις και τα δημοσιεύματα εκείνων των αμφισβητιών μου, όπως προείπα, είχα θορυβηθεί τότε, είναι αλήθεια, αλλά δεν πτοήθηκα. Ποτέ δεν αρνήθηκα σε κανέναν το δικαίωμα της κριτικής, αρκεί αυτή να μην υπερβαίνει κάποια όρια που έχουν να κάνουν με την προσωπική αξιοπρέπεια εκείνου, ενάντια στον οποίο στρέφεται.  Και τα όρια αυτά τότε είχαν όντως υπερβαθεί. Έδωσα την κατάλληλη απάντηση, βέβαια, μέσω του Τύπου, αλλά την πιο στιβαρή και οριστική απάντηση τη δίνει ο ίδιος ο καταλύτης χρόνος.
       Αν τα αναφέρω αυτά εδώ, είναι γιατί τότε είχα πολύ σωστά ψυχανεμιστεί ότι δεν είχα να κάνω απλώς με κάποιους αλαζόνες της γνώσης σε ένα συγκεκριμένο χώρο, αλλά ταυτόχρονα και με υποκινούμενους από αμφιβόλου αξιοπιστίας κέντρα “ενημέρωσης” και αποφάσεων. Λίγο ως πολύ, είναι γνωστό πώς διαμορφώνονται και τι είδους μεθοδεύσεις κρύβονται πίσω από παρόμοιες think tanks.
      Βεβαίως, υπήρχαν και οι υποστηρικτές των θέσεών μου, οι οποίοι, με γνώμονα την επιστημονική τους και μόνο συνείδηση, τοποθετήθηκαν ανάλογα. Ένας από αυτούς ήταν και ο Καρδιτσιώτης - μάλ λον διαμένων στην Καρδίτσα - καθηγητής  στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας  στο Βόλο, κ. Βασίλης Ανα γνωστόπουλος, τον οποίο και ευχαριστώ θερμά. Η παρούσα δημοσίευση αποτελεί δικαίωση και της δικής του τοποθέτησης τότε  και τούτο έχει ιδιαίτερη αξία  στην εποχή των ποικίλων  σκοπιμοτήτων και των καμουφλαρισμένων μηχανισμών.